Ganek (2462 m.n.p.m.) to szczyt z jednej strony niedostępny, otoczony dzikimi, rzadko odwiedzanymi dolinami, owiany taternickimi legendami, z drugiej wpisany w panoramę odwiedzanych przez tysiące turystów rocznie Rysów. Jego nazwa wzięła się właśnie od widocznego stamtąd wielkiego, podciętego tarasu – Galerii Gankowej.
Ganek (2362 m.n.p.m)
Widok ze zbocza Rysów na Ganek, fot: obertoprimo.blogspot.com
Położenie
Trójwierzchołkowy Ganek leży w głównej grani Tatr między Wysoką (oddzielony od niej Rumanową Przeł.), a Rumanowym Sz. (oddzielony Gankową Przeł.) Najwyższy jest wysunięty na południe Wielki Ganek, lecz to północny, o 37 metrów niższy Mały Ganek pełni rolę szczytu zwornikowego. W tym miejscu grań główna skręca pod ostrym katem na południowy-wschód, podczas gdy na północ odchodzi Pusta Grań, w której wyróżnia się kolejno Przeł. pod Kaczą T., Kaczą T. i Gankową Strażnicę. To również na północnych zboczach najniższego szczytu znajduje się tak charakterystyczna Galeria Gankowa podcięta spadającą do górnych pięter Dol. Ciężkiej ścianą.
Dol. Ciężka oraz oddzielona od niej Pustą Granią, leżąca u stóp wschodnich zboczy Ganku Dol. Kacza, jest wysoko położonym odgałęzieniem Dol. Białej Wody. Obie słyną z pięknych stawów oraz wysokogórskiego krajobrazu i roślinności. Trzecią doliną nad którą góruje nasz szczyt jest niewielka Dolinka Rumanowa – kocioł polodowcowy będący odnogą Dol. Złomisk.
Turystyka
Szczyt jest dostępny dla wytrawnych turystów poruszających się w towarzystwie przewodnika – najłatwiejsza droga biegnie od strony Dol. Złomisk, ze schroniska przy Popradzkim Stawie. Żaden szlak nie prowadzi również w głąb otaczających go dolin.
Legendarna ściana w całej okazałości, fot: portalgorski.pl
Wspinaczka
Latem najciekawsza wspinaczkowo jest oczywiście dwustuosiemdziesięciometrowa północno-zachodnia ściana opadająca z Galerii Gankowej. Znajduje się tu ponad dwadzieścia samodzielnych dróg w bardzo dobrej jakości granicie. Stojąc przed nią możemy wyróżnić:
- lewą część – o wystawie północnej, ograniczoną żebrem schodzącym do Przeł. pod Kaczą T. oraz zachodem, którym biegnie Droga Klasyczna (4 drogi)
- środek – imponująca ściana, z systemem przewieszających się u góry zacięć i kominów, na której znajduje się większość dróg (w przeważającej części adresowanych do wspinaczy swobodnie poruszających się w terenie szóstkowym i wyższym)
- prawą cześć – o wystawie zachodniej, od głównego urwiska odgraniczoną Filarem Puškaša (4 drogi)
Oczywiście wspinaczki nie trzeba kończyć po wyjściu na taras i można, już łatwiejszym terenem, ruszyć dalej w stronę szczytu Małego Ganku (ok. 180 metrów przewyższenia)
– większość zespołów wybiera jednak zejście z powrotem do doliny Ciężkiej. Sama ściana ze względu na brak słońca oraz wysokość na jakiej jest położona zazwyczaj wita taterników chłodem. Dodatkowo leżące na Galerii piarżyska sprawiają, że skała długo schnie, a w głębi kominów wilgoć utrzymuje się niemal cały czas.
Kilka dróg zarówno letnich i zimowych znajdziemy również od strony Dol. Złomisk. Ściana ta choć łatwiej dostępna oraz cieplejsza nie jest jednak aż tak interesująca latem, jak ściana Galerii (ciekawy może być przede wszystkim mierzący prawie 300 metrów, a przy tym nietrudny, Filar Zachodni Wielkiego Ganku).
Zimą poważnym i cenionym celem wspinaczkowym jest z kolei ściana północno-wschodnia, a szczególnie opadający na tę stronę z głównego wierzchołka Wschodni Filar Ganku. Ta prawdziwie alpejska linia ma w sumie ok. 750 metrów długości, a jej przejście zazwyczaj wiąże się ze spędzeniem biwaku w śniegu.
Schematy i opisy dróg znajdziecie na stronach http://www.tatry.nfo.sk/stit.php oraz http://kw.warszawa.pl/topo/
Taras Galerii Gankowej i jej północna ściana widziane z Rysów, fot: portalgorski
Historia
Pierwsze próby zdobycia Wielkiego Ganku miały miejsce pod koniec XIX wieku, lecz na przeciągu osiemnastu lat szczyt skutecznie odpierał kolejne ataki. Sukces odniosła dopiero w 1895 r. wyprawa W. Kleczyńskiego, K. Bachledy oraz J. Gasienicy. Zimą wierzchołek osiągnęli M. Lerski i J. Maślanka w 1910 r.
Z wspomnianym wyżej Wschodnim Filarem Ganku wiąże się jedna z bardziej znanych tatrzańskich tragedii. Latem 15 lipca 1930 r. przeszli go W. Birkenmajer oraz K. Kupczyk. Trzy lata później Birkenmajer wraz z S. Grońskim podjął ambitną próbę zimowego powtórzenia drogi swojego autorstwa (w kwietniu lecz w warunkach zimowych). Nie ocenił jednak właściwe sił wyruszając w góry prosto z podróży. Zła kondycja fizyczna w połączeniu z pogarszającymi się warunkami zewnętrznymi sprawiły, iż zmarł z wyczerpania czwartego dnia wspinaczki podczas próby wycofania się ze ściany (pełna relacja Grońskiego znajduje się w Taterniku nr 3/4 z 1933 r. dostępnym http://www.taternik.org/Archiwum ). Filar Ganku zimą pokonali w trzydniowej wspinaczce bracia Voglowie piętnaście lat później – w grudniu
1948 r.
Ciekawostki
Czarna legenda Galerii Gankowej utrwaliła się między innymi za sprawą pojawiających się w literaturze górskiej opisów wypadków taternickich. Między innymi W. Żuławski przedstawia w „Sygnałach ze skalnych ścian” historię Birkenmajera, a J. Długosz w opowiadaniu „Direttissima” nawiązuje do poszukiwań zaginionego zespołu Nunberg-Woźniak.
Galeria Gankowa była popularnym celem „nielegalnych” eskapad wspinaczy polskich, którzy wyruszając z Morskiego Oka przekraczali granicę PRL i CSSR, by nawet kilka dni biwakować w kolebach Dol. Ciężkiej. Dziś najlepszą bazą wypadową jest słowacki Tabor pod Wysoką.
Tomasz Czopowicz
